سرمایه‌گذار فیلم کیست و چه وظایفی دارد؟
به قلم: فرزانه کوزه گران
تأمین‌مالی تولید یک فیلم، مهم‌ترین چالشی‌ست که فیلمسازان در زمان پیشبرد فیلم‌نامه یا در مراحل بعدی فرآیند فیلم‌سازی، با آن مواجه هستند. تأمین‌سرمایه برای تولید فیلم، در واقع همان دستیابی به راه‌های مناسب برای حمایت از آثار است. اما سرمایه‌گذاران فیلم چه‌کسانی هستند؟
سرمایه گذار فیلم کیست؟
فرض کنید شما یک تهیه‌کننده فیلم هستید و برای یک فیلم‌نامه‌ی عالی، یک طرح‌تجاری با یک بودجه‌بندی خوب و پیش‌بینی‌های فروش واقع‌بینانه دارید؛ با عوامل فیلم صحبت کرده‌اید، با تعدادی از بازیگران توافق کرده‌اید و آنها فکر می‌کنند که شما یک فیلم در دست ساخت دارید. اما در این میان، مهم‌ترین موضوع این است که شما باید با یافتن سرمایه‌گذار برای پروژه سینمایی خود پول و سرمایه جمع‌آوری کنید و بدون آن کارتان به‌درستی پیش نخواهد رفت!
اگرچه سرمایه‌گذاری در یک فیلم، یکی از بزرگترین و پرخطرترین سرمایه‌گذاری‌هایی است که کسی می‌تواند انجام دهد اما خوشبختانه افراد زیادی هستند که تمایل به سرمایه‌گذاری در این زمینه دارند و بنابراین فرصت‌های متعددی برای یافتن سرمایه‌گذارانی وجود دارد که از تولیدات شما حمایت کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد به ازای هر 10 سرمایه‌گذار فیلم که صرفاً برای پول یا زرق‌وبرق این کار، وارد این حوزه می‌شوند، احتمالاً 1 یا 2 سرمایه‌گذار فیلم هم وجود دارند که این کار را تنها به‌دلیل ارزش هنری آن انجام می‌دهند و جنبه‌های هنری ساخت یک فیلم سینمایی برای آنها ارزش دارد.
البته باید به این نکته توجه کرد که سرمایه‌گذاران فیلمی که واقعاً هنر را درک می‌کنند کسانی هستند که به افراد خلاق اجازه می‌دهند انتخاب‌های خود را ارائه دهند. در واقع می‌توان گفت اگرچه فیلم یک هنر مشترک است، اما در نهایت زمانی بهترین و قوی‌ترین حالت خود را دارد که یک نفر در همه جنبه‌ها و بخش‌ها انتخاب‌های نهایی را انجام دهد. اگر دیدگاه سرمایه‌گذار فیلم و دیدگاه شما هم‌سو نباشد، اگر سرمایه‌گذار تصمیم بگیرد در هر مقطعی از ساخت یا بازاریابی فیلم از سرمایه‌گذاری خودداری کند، با مشکلات بسیاری رو‌به‌رو خواهید شد.
اگر شک دارید که ممکن است سرمایه‌گذار فیلمی که می‌خواهید با او همکاری کنید این پارادایم را درک نکند، بهتر است در مورد همکاری با او تجدیدنظر کنید. سرمایه‌گذاران فیلم هرگز نباید انتخاب‌های خلاقانه یک فیلم را کنترل کنند، بلکه باید از آنها حمایت کنند. با این اوصاف، تصویر بسیار واضحی از این که آن انتخاب‌ها چگونه به نظر می‌رسند، باید برای آن سرمایه‌گذار بالقوه فیلم ارائه شود تا بعداً تا حد امکان از درگیری‌های احتمالی پیشگیری شود.
چگونه برای فیلم سرمایه‌گذار پیدا کنیم؟
نشان دهید که قبل از ارائه سرمایه، خودتان از طرق دیگر، مقداری سرمایه جمع‌آوری کرده‌اید.
با همه کسانی که می‌شناسید تماس بگیرید، به خصوص با کسانی که به موضوع فیلم شما علاقه‌مند هستند. مطمئن شوید که هر مخاطب، دقیقاً برای شخص یا شرکتی که با آن تماس می‌گیرید شخصی‌سازی شده است.
به سرمایه‌گذار یا سرمایه گذارانی که مدنظر دارید بگویید که دوست دارید آنها بخشی از پروژه شما باشند و از آنها بخواهید که به طرح کسب‌و‌کار شما نگاهی بیندازند و بازخورد خود را ارائه دهند.
اگر به‌تازگی در حال یادگیری ساختن یک فیلم هستید، انتظار داشته باشید حدود 10 تا 20 درصد از کسانی که با آنها تماس می‌گیرید به همکاری با شما علاقه نشان دهند.
در این زمینه از یک مشاور کمک بگیرید تا در مورد نحوه همکاری، ساخت فیلم و… شما را راهنمایی کند.
در ارتباطات خود با سرمایه‌گذاران بالقوه، همیشه به خطرات منحصر به فرد صنعت فیلم‌سازی اشاره کنید.
راه‌های تأمین سرمایه برای ساخت فیلم چیست؟
همانطور که اشاره شد شروع به ساخت فیلم، آسان نیست! چه حرفه‌ای باشید و چه آماتور، به سرمایه‌ای نیاز دارید که بتوانید پروژه‌تان را پیش ببرید. به‌طور معمول بیشتر فیلم‌ها از طریق ترکیبی از سرمایه‌گذاران، اعتبارات مالیاتی، کمک‌های مالی و منابع دیگر تأمین می‌شوند. در واقع این بودجه باید تأمین شود تا بتواند هزینه‌های مربوط به ساخت فیلم را پرداخت کند.
برای تأمین این بودجه دو راه اصلی وجود دارد:
تامین سرمایه فیلم از طریق یک استودیو، مؤسسه دولتی و…
در این روش کمپانی تهیه‌کننده فیلم معمولاً وظیفه انجام کارهای اساسی را دارد تا سرمایه‌گذاران کافی را برای تأمین بودجه فیلم جمع کند. در واقع وقتی یک فیلم بلند در زیر چتر استودیوی بزرگ فیلم ساخته می‌شود، این استودیوی فیلم بیشتر بودجه را تأمین می‌کند.
تامین سرمایه فیلم به صورت مستقل
یک پروژه سینمایی بدون کمک یک استودیوی بزرگ، مؤسسه و… ساخته می‌شود و «فیلم مستقل» نامیده می‌شود. وقتی فیلمی به طور مستقل در یک استودیو تولید می‌شود، تهیه‌کنندگان فیلم هستند که می توانند برای پروژه خود بودجه تأمین کنند. بدین منظور فیلمسازان مستقل از شبکه های شخصی خود ، اعتبارات مالیاتی و کمک‌های مالی برای تهیه وجوه فیلم خود استفاده می‌کنند.
به این ترتیب همانطور که گفته شد راه‌های زیادی وجود دارد که بتوانید برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌تان میزان بودجه را افزایش دهید، که در ادامه روش متداول آن اشاره می‌کنیم:
تامین سرمایه فیلم با ساخت فیلم‌های سفارشی
یکی از روش‌هایی‌ست که برخی از کارگردانان و فیلمسازان برای به دست آوردن هزینه فیلم‌هایشان به آن روی می‌آورند، ساخت فیلم سفارشی است. این بدان معناست که فیلم‌هایی که برای سازمان‌ها و کمپین‌های رسانه‌ای ساخته می‌شوند صرفاً برای تامین هزینه ساخته می‌شوند و به دلیل کارکردی که دارند، نمایش زیادی در سطح جامعه نداشته و حتی نام فیلمساز در آن، کمترین اهمیت را دارد.
تامین سرمایه فیلم به وسیله بازیگر اسپانسر
روش دیگری که در سال‌های اخیر برای جذب اسپانسر به وجود آمده و نارضایتی‌های زیادی نیز ایجاد کرده، بازیگر اسپانسر است. در این روش، عوامل فیلم به دنبال بازیگرانی هستند که خودشان بتوانند برای پروژه فیلم کوتاه یا تله فیلم، اسپانسر جذب کنند. اما واضح است که این روش‌ها هیچ‌کدام راه مناسبی برای جذب سرمایه نیستند.
تامین سرمایه فیلم به روش کرادفاندینگ
یکی از تازه‌ترین روش‌هایی که توانسته جایگزین مناسبی برای ساخت فیلم و به‌ویژه فیلم‌های کوتاه باشد، کرادفاندینگ یا تأمین سرمایه جمعی است. ایندی گوگو و کیک استارتر به عنوان اولین سایت‌هایی که در این حوزه فعالیت کرده‌اند و در این زمینه نیز موفق بوده‌اند و کارگردانان و فیلمسازان زیادی توانسته‌اند سرمایه مورد نیازشان را از طریق این دو سایت، جذب کنند.
در این روش، نه تنها خود فیلم و نام آن شناخته می‌شود، بلکه می‌توانید از جذاب و خلاقانه بودن ایده نیز استفاده کنید. همچنین می‌توانید با کسانی که می‌توانند در پروژه شما مشارکت کنند و ایده فیلم شما را روی سایت می‌بینند، ارتباط برقرار کنید. البته باید دقت کنید که روش تأمین مالی در این زمینه، از نوع خیریه نیست و در قبال حمایت مالی‌ای که حامیان از پروژه‌ها انجام می‌دهند، پاداش دریافت می‌کنند. این پاداش توسط صاحب پروژه و با توجه به شرایط فیلم یا کارگردان تعیین می‌شود.
تامین سرمایه فیلم با استفاده از سرمایه گذاران خصوصی
استفاده از سرمایه‌گذاران خصوصی نیز یکی دیگر از راه‌های تأمین بودجه فیلم است. خواه کسی باشد که می‌خواهد سبد سرمایه‌گذاری خود را متنوع کند یا شخص ثروتمندی که فقط فیلم را دوست دارد. سرمایه‌گذاران خصوصی بخش بسیار کمی از بودجه فیلم را تشکیل می‌دهند زیرا سرمایه‌گذاری در فیلم یک کار پر خطر محسوب می‌شود. اگر بخواهید شخصاً کمک‌های مالی را جمع‌آوری کنید به وقت و انرژی زیادی نیاز دارید، اما برای پروژه‌های کوچک‌تر، این روش خیلی خوب جواب می‌دهد؛ به این خاطر که می‌توانید پولی را که به دست می‌آورید ذخیره کنید و اهداکنندگان نیز طبیعتاً در قبال پولی که می‌دهند، چیزی به جز پروژه تمام شده از شما نمی‌خواهند. برای این کار می‌توانید یک مهمانی تدارک ببینید، یک قرعه‌کشی راه بیندازید یا برای تبلیغات هزینه کنید.
بسیاری از مؤسسات هر ساله کمک‌هزینه‌هایی برای تولید پروژه‌های هنری در نظر می‌گیرند. میزان این کمک‌هزینه‌ها متفاوت است و به این ترتیب طیف وسیعی از کمک هزینه‌های فیلم‌سازی و کمک هزینه‌های تحصیلی فیلمسازان از کمک‌های مالی دولتی تا کمک‌های مالی سازمان‌های غیر انتفاعی، جشنواره‌های فیلم و مؤسسات فیلم در دسترس فیلمسازان است. البته بسیاری از کمک‌های مالی فیلم‌ها به معیارهای خاصی نیاز دارند. به عنوان مثال، کمک‌های مالی بیشتر به فیلم اولی‌ها، زنان، داستان‌نویسان رسانه‌های جدید و فیلمسازان مستند اهدا می‌شود.
همچنین برای هر مرحله از مراحل فیلم، کمک هزینه در نظر گرفته شده است، از جمله کمک‌های مالی توسعه، کمک‌های تولید، کمک‌های بعدی برای پس از تولید و کمک‌های توزیع.
در این شرایط اگر شما نیز کمک هزینه‌ای دریافت کنید، شهرت پروژه‌تان چند برابر خواهد شد چرا که شما حامی مالی بزرگی دارید. با این وجود، نباید فراموش کنید که دریافت این کمک هزینه‌ها بسیار رقابتی است، و معمولاً باید آماده‌سازی و تحقیق زیادی انجام دهید تا بتوانید برای دریافت یک کمک هزینه در نظر گرفته شوید. به نظر بعید می‌رسد که نهاد یا مؤسسه‌ای به پروژه‌ای که از اهدافش مطمئن نیست و به‌درستی درباره‌ی آن تحقیق نکرده است کمک هزینه‌ای بدهند؛ به این خاطر که آنها می‌خواهند مطمئن شوند که پولشان را به افرادی می‌دهند که می‌خواهند یک پروژه موفق تولید کنند.
به هر حال تمامی پروژه‌های فیلم باید از جایی شروع بشوند و این به خود شما بستگی دارد که ویژگی‌های خودتان را درست به نمایش بگذارید.
سخن پایانی
به جز افراد بسیار نادری که به سمت فیلم‌ها پول می‌ریزند و در ازای آن هیچ انتظاری ندارند، هر سرمایه‌گذار فیلم، همان چیزی را می‌خواهد که هر نوع سرمایه‌گذار دیگری می‌خواهد: پول خود را به همراه سود آن از سرمایه‌گذاری پس بگیرد! (حداقل پول آنها پس داده شود.)
هرگز از این واقعیت غافل نشوید که در حالی که این افراد ممکن است ده‌ها دلیل مختلف برای سرمایه‌گذاری در فیلم شما داشته باشند، یکی از بزرگترین انگیزه‌های‌شان این است که با کمک به ایجاد یک فیلم با سرمایه‌ی خود به سود برسند.
بنابراین مهم نیست که سرمایه‌گذاران چه انگیزه‌هایی دارند، این شما هستید که باید برای هر سرمایه‌گذار بالقوه در فیلم خود روشن کنید که برنامه‌ای برای بازگرداندن پول آنها دارید. این به شما بستگی دارد که در مراحل مختلف تأمین مالی به چه مقدار پول نیاز دارید. این به شما بستگی دارد که کاملاً قانع باشید، و برنامه‌ریزی کنید که چگونه و چه زمانی آن سرمایه‌گذار بالقوه، سرمایه خود را پس می‌گیرد و چگونه و چه زمانی سود خود را از این سرمایه‌گذاری دریافت می‌کند.
اگر مقادیر قابل توجهی سرمایه از یک سرمایه‌گذار فیلم می‌پذیرید، باید مطمئن شوید که همه چیز روی کاغذ ثبت شده و با آن موافقت شده است. همچنین باید تمام جزئیات را برای آنها مشخص کنید، چه طرف مقابل شما موافق این کار باشد و چه نباشد.
اما مهم‌تر از همه، سرمایه‌گذار بالقوه فیلم خود را بشناسید و مطمئن شوید که او برای کاری که می‌خواهید انجام دهید و فیلم شما می‌خواهد به آن دست یابد، مناسب است. قبل از اینکه پولی را بپذیرید، تصویر واضحی از انتخاب‌هایتان را برای طرف مقابل ارائه دهید و سرمایه‌گذارتان را با خود همراه کنید تا آنها را درک کرده و با آنها موافقت کند.