در عرصه هنرهای نمایشی، نقش چهرهپردازی و گریم در خلق شخصیتهای باورپذیر و اثربخش، اهمیتی بینظیر دارد. ابزار و مواد گریم، جزو عناصر کلیدی هستند که به طراحان و هنرپیشگان، امکان میدهند تا با بهرهگیری از تکنیکهای متنوع، ظاهر شخصیتها را تغییر دهند و داستان را به شکل واقعگرایانهتری روایت کنند. چه در سینما و چه در تئاتر، استفاده از وسایل چهرهپردازی سینمایی و ابزارهای مخصوص این حوزه، نیازمند شناخت دقیق متریال و تجهیزات حرفهای است که در فرآیند کیفی و ماندگار شدن کار، نقش دارند.
بیشتر بخوانید: گریم سینمایی چیست و گریمور کیست؟ / پشتصحنهی خلق چهرهها
در این میان، ابزار گریم سینمایی، شامل رنگهای پایه (چرب، پودری، الکلی)، قلمهای مختلف (سر تخت، سرکج، زبان گربهای) و پودرهای فیکس، امکاناتی گسترده برای ایجاد انواع افکتهای ظاهری فراهم میآورند. همچنین، مواد مخصوص ساخت پروتز، توریهای ظریف و رنگهای مقاوم، در اجرای کارهای پیچیده و حرفهای نقشآفرینی میکنند. در تئاتر نیز، وسایل چهرهپردازی کمک میکنند تا با ابزارهای سادهتر اما کارآمد، تغییرات ظاهری سریع و موثری صورت گیرد.
در مجموع، متریال و ابزار گریم سینمایی و تئاتری، با هدف خلق چهرههای متنوع و طبیعی، نقش حیاتی در ارتقاء کیفیت اثرهای نمایشی دارند. شناخت و استفاده صحیح از این تجهیزات، کلید رسیدن به نتیجهای حرفهای و تاثیرگذار در برابر دیدگان تماشاگران است.
برای آموزش و انجام گریم به شکل حرفهای، اولویتِ بسیار مهم، تمرین و تسلط روی صورت است. همچنین، فضا و تجهیزات مناسب، شامل آینه بزرگ، نورهای یکنواخت و میز استاندارد، نقش کلیدی در دقت و کیفیت کار دارند. با فراهم کردن چنین فضایی، کار کردن برای چهرهپردازان و هنرجویان، هم از نظر تمرین، هم از نظر بهرهوری و نتیجه نهایی، بسیار موثر خواهد بود.
در فرآیند گریم و طراحی چهره، رعایت نکات فنی و فضایی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است تا نتیجه نهایی حرفهای و رضایتبخش باشد. در ادامه، نکات مهم درباره فضا، مواد، ابزارها، و تجهیزات مورد نیاز در اتاق گریم را بررسی میکنیم:
با تمرین و کار بر روی خودش، چهرهپرداز یاد میگیرد که چگونه فون بزند، ابزارهای مختلف را به کار ببرد و ظرافتهای سایهکاری و اصلاح را درک کند.
پس از تسلط بر پایهها، چهره پرداز میتواند به جزئیات مانند طراحی ابرو، سایهزنی و رفع نواقص بپردازد که این مرحله، اثرگذاری و دقت کار را بالا میبرد.
پس از تمرینهای اولیه، اعتماد به نفس بیشتری در اجرای تکنیکهای گریم بدست میآید و نتیجه حرفهایتر میشود.
فون گریم یا فونداسیون، یک نوع کرم آرایشی است که به عنوان پایه یا زیرسازی برای گریم و آرایش مورد استفاده قرار میگیرد.
در فرآیند گریم، انتخاب نوع فون و ابزار صحیح، اهمیت بالایی دارد، زیرا نتیجه نهایی باید طبیعی، یکنواخت و متناسب با نوع پوست باشد. انتخاب نوع فون باید هم بر اساس نوع پوست و هم بر اساس نیاز پروژه باشد، و ابزارهای کاری باید در کنار آن به درستی استفاده شوند. تمرین مداوم و کار کردن در مقابل آینه، کمک میکند مهارتتان در اجرای گریم بهتر شود و نتیجه حرفهایتری بگیرید. همیشه سعی کنید آرام و دقیق کار کنید تا ظاهر نهایی، طبیعی و تاثیرگذار باشد.
در ادامه، نکات مهم مربوط به خرید و استفاده از فونها و روشهای اجرای گریم را بررسی میکنیم:
این نوع فون به دلیل درصد بالای چربی، بیشتر برای پوستهای خشک و معمولی مناسب است. برای پوستهای چرب، مناسب نیست چون باعث تشدید چربی و در نتیجه براقتر شدن پوست میشود.
معمولاً در شمارههای مختلف عرضه میشوند، مثلا شماره یک (روشنترین)، شماره ده (میانرده) و شماره ۱۲ (تیرهترین).
نکته: اگر بخواهید تفاوت تیره و روشن را بررسی کنید، میتوانید بین شمارهها، مثلا شماره یک و شماره ده را مقایسه کنید یا از شماره ۵ که در وسط است، استفاده کنید.
فونهای لیکوئید، امروزه بسیار محبوب و پرکاربرد هستند، چون بسیار سبک میباشند و حالت طبیعیتری به پوست میدهند.
درصد چربی آنها قابل تنظیم است و برای انواع پوستها مناسباند.
قابلیت کاور بالا و آسانی در اجرا دارند، به همین دلیل در میان گریمورها و آرایشگران محبوب هستند.
• برای پوستهای چرب، بهتر است از فونهای سبک و کمچرب استفاده کنید تا چربی اضافه روی پوست تشدید نشود.
• هنگام انتخاب فون، بهتر است رنگی را که به رنگ طبیعی پوست بر روی پوست تست کنید:
• نوک انگشت یا اسفنج را کمی به فون آغشته کرده و روی صورت تست کنید.
• رنگی که به پوست نزدیک باشد، مناسبتر است.
در هنگام کار، ابزارهای مناسب نقش مهمی دارند:
پد اسفنجی: فشردهسازی و پخش یکنواخت رنگ، مناسب است.
قلم: بهتر و دقیقتر است، مخصوصاً برای نقاط حساس و کنار بینی یا چشم.
• پس از انتخاب فون مناسب، با استفاده از ابزار موردنظر، شروع به زدن آن روی صورت کنید.
• از نواحی مرکزی صورت به سمت بیرون حرکت کنید تا یکنواخت پوشش پیدا کند.
• برای حرفهای شدن، باید دستهایتان را روی میز قرار دهید و کنترل کافی بر کار داشته باشید تا نتیجه طبیعی و مطلوب باشد.
• بعد از زدن فون، میتوانید از کانتورینگ، سایهزنی و اصلاح لبها و دیگر بخشها بهره ببرید تا کار شما کاملتر شود.
• رنگ فون باید نزدیکترین همتراز به رنگ طبیعی پوست باشد.
• بهتر است ابتدا کمی از فون را با نوک انگشت روی قسمت کوچکی از پوست تست کنید؛ اگر رنگ آن مطابق با رنگ پوست بود، نشاندهنده مناسب بودن است.
• اگر خیلی تیره یا خیلی روشن بود، باید گزینه دیگری انتخاب کنید.
• در صورتی که شک دارید، بهتر است که رنگ فون کمی روشنتر یا همتراز با رنگ پوست باشد، چون بعد از اعمال رنگها بر روی صورت، میتوانید با تنظیمات نور و سایهزنی، نتیجه مطلوبتری کسب کنید.
بیشتر بخوانید: اصول چهرهپردازی و گریم در سینما و تئاتر
هر رنگ، نماد و ویژگی خاص خودش را دارد:
• سفید معمولاً نماد آرامش و صفا است،
• رنگهای گرم مانند قرمز و نارنجی احساس انرژی و نشاط را منتقل میکنند،
• رنگهای سرد مانند آبی و سبز، آرامش و سکوت یا حتی احساسات منفی را نشان میدهند.
شناخت دقیق این ویژگیها، بر توانایی شما در انتخاب رنگهای مناسب و ترکیب آنها، تأثیر زیادی دارد و باعث میشود نتیجه نهایی، طبیعیتر و حرفهایتر باشد.
باید بزرگ و با قابلیت دید کامل صورت باشد، چون کار بر روی تمام نواحی صورت، نیاز است.
بهترین حالت، اندازهای در حدود ۶۰x۸۰ سانتیمتر یا ۸۰x۸۰ سانتیمتر است، که دید کلی و جزئیات را همزمان فراهم میکند.
نورهای اطراف آینه باید طبیعی و یکنواخت باشند تا رنگها و سایهها به درستی دیده شوند.
پیشنهاد میشود از ترکیب نورهای آفتابی و مهتابی استفاده شود:
• نور آفتابی برای روشنایی کامل و شفافیت رنگها
• نور مهتابی برای جلوگیری از رنگهایی که گرم یا سرد به نظر برسند، و کمک به دیدن جزئیات دقیق.
نصب این نورها کنار یا اطراف آینه، به صورت یکنواخت، اثر خوبی دارد.
ارتفاع آینه و میز باید به گونهای باشد که فرد به راحتی و با حالت طبیعی کار کند، یعنی سطح میز باید در حدود ۸۰ سانتیمتر بالاتر از سطح زمین قرار گیرد.
فاصله فرد از آینه باید به اندازهای باشد که بتوان به راحتی صورتش را مشاهده کرد و کارهای ظریف را انجام داد، این فاصله، معمولاً حدود ۵۰ سانتیمتر است.
میز باید محکم، مقاوم و با ارتفاع مناسب باشد، تا هنگام کار، دستها و ابزارها راحت قرار گیرند و کنترل خوبی روی کار داشته باشید.
فاصله ایدهآل حدود ۶۰ سانتیمتر از جلوی آینه تا لبه میز باید باشد. مزیت این فاصله، امکان حرکت آزاد و راحتتر دستها، دید بهتر، و دسترسی سریع به ابزارهای مختلف است. مساحت میز، هر چه میز وسیعتر باشد، فضای کار بیشتری دارید و میتوانید لوازم بیشتری را مرتب و منظم بچینید، که این کاراییتان را افزایش میدهد.
در اتاق گریم باید همه ابزار و لوازم در فایلها و جعبههای مخصوص نگهداری شوند.
دستهبندی دقیق براساس نوع ابزار (براش، ادکلن، رنگ، چسب، مو، و غیره) کمک میکند سریعتر به لوازم دسترسی پیدا کنید و از گم شدن آنها جلوگیری میشود.
در مجموع، رعایت نکات فنی درباره فضا، ابزار، و تجهیزات، نقش مهمی در کیفیت و سرعت کار گریم دارد. داشتن فضایی روشن، مرتب و حرفهای، و ابزارهای مناسب، باعث میشود فرآیند گریم نه تنها موثرتر بلکه لذتبخشتر باشد و نتیجه نهایی حرفهای و باورپذیر باشد.
• رنگهای روشن دیوارها، مانند سفید، کرم یا رنگهای ملایم، بهترین گزینه هستند.
• از رنگهای تیره پرهیز کنید چون فضا را تاریک و دیدن جزئیات کار را سخت میکند.
• مزیت رنگ روشن، دید بهتر روی صورت، رنگپردازی دقیقتر، و ایجاد فضای باز و دلنشین برای کارهای ظریف است.
کلاهگیس، که در زبان انگلیسی به آن Wig گفته میشود، یکی از وسایل مهم در فرآیندهای گریم و چهرهپردازی است. این وسیله به دو دسته کلی تقسیم میشود: اول، مدلهای آماده و صنعتی که قابلیت خریداری و استفاده سریع دارند و روی سر قرار میگیرند؛ و دوم، کلاهگیسهایی که بافته یا ساخته میشوند و نیاز به ظریفکاری و مهارت در ساخت دارند، مانند کلاهگیسهای بافته شده یا پروتزهای مو برای افکتهای خاص در پروژههای هنری و سینمایی.
در فرآیند ساخت و اصلاح کلاهگیس، ممکن است نیاز باشد تا بر اساس فرم سر بازیگر، ساخته یا اصلاح شود. برای این منظور، ابتدا از سر بازیگر، قالبگیری دقیقی انجام میپذیرد. این قالبگیری میتواند با روشهایی مانند تماس با سلفون، مشما یا قالبگیری گچی صورت گیرد تا قالب کاملاً منطبق بر شکل سر تهیه شود. بر اساس این قالب، کار طراحی و ساخت کلاهگیس صورت میگیرد تا نتیجه نهایی کاملاً طبیعی و متناسب با فرم سر باشد و در اجراهای هنری، زیبایی و کارایی آن تضمین گردد.
ساخت توری یا بیس پروتز، یک فرآیند ظریف و پیچیده است که نیازمند مهارت، زمان و دقت بسیار است. این کار در کارگاههای حرفهای و کارخانهها انجام میشود و نقش بسیار مهمی در ساخت پروتزهای طبیعی و واقعگرایانه دارد. استفاده از مواد با رنگ و وزن سبک، باعث میشود پروتزهای ساخته شده، طبیعیتر و راحتتر روی صورت قرار گیرند و در عین حال، مقاومت و ماندگاری مناسب داشته باشند.
پروتزهای مو و خط ریش بر پایه قالبگیری دقیق سر بازیگر ساخته میشوند. برای قالبگیری، میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. یکی از روشهای رایج، استفاده از سلفون یا مشما است که روشی ساده، سریع و معمولتر در فرآیند قالبگیری به حساب میآید. در مقابل، روش قالبگرفتهشده با ملات گچ، دقت و هماهنگی بیشتری ارائه میدهد اما نیازمند زمان بیشتری است و کمی پیچیدهتر است.
نحوه نصب این پروتزها بعد از ساخت، با بهرهگیری از چسبهای مخصوص مانند پکس انجام میشود. پس از چسباندن پروتز یا موی مصنوعی بر سر بازیگر، با استفاده از ابزارهای مخصوص از جمله قیچی، برس و چسبهای رنگی، کار تنظیم و اصلاح نهایی انجام میشود تا ظاهر طبیعی و بینظیر حاصل گردد.
ویژگیهای توری: توری، پایهای است که برای ساخت پروتزهای مو، ریش و سبیل استفاده میشود. شکل ظریف و بافت درشت آن، به گونهای است که تارهای مو در آن به خوبی قرار میگیرد و میتواند پایه محکمی برای بافت پروتز باشد.
اندازه و سایز: در فرآیند ساخت پروتزهای مو و خط ریش، استفاده از توریهای کوچک و ظریف نقش بسیار مهمی در ایجاد ظاهر طبیعی و مقاوم دارد. معمولاً برای کارهای پروتز، از توریهایی به ابعاد کوچک، تنها چند سانتیمتر مربع، استفاده میشود. ولی در ساخت پروتزهای بزرگتر، لازم است حداقل پنج برابر ابعاد اولیه، توری بر روی قالب قرار گیرد تا استحکام و پوشش لازم فراهم شود و نتیجه نهایی طبیعیتر و بادوامتر باشد.
توریهایی که در ساخت پروتز استفاده میشوند، تارهای بسیار ظریفی دارند. این تارها در هم تنیده و بسیار محکم بافته شدهاند و هر یک نقش موهای طبیعی را بازی میکنند. در واقع، هر تار در این توری، همان موی مصنوعی یا طبیعی است که توسط بافنده به صورت دقیق و ماهرانه در تار و پود قرار گرفته است، تا ظاهر نهایی کاملاً طبیعی و بینظیر به نظر برسد.
این کار بسیار حساس و دشوار است چون نیاز به مهارت زیاد دارد. ساختن هر توری ممکن است چند روز زمان ببرد، معمولاً ۴ تا ۵ روز بافندگی برای یک توری کامل، زمان لازم است.
در کارهای کارخانهای، این توریها غالباً در چین تولید میشوند و به صورت آماده عرضه میگردند.
روش ساخت این توری ها به صورت بافت تار به تار و گرهزنیهای ظریف است. در برخی موارد، نوارهایی به نام ترس (Reinforcement Bands) بر روی نوارهای بافته شده دوخته میشوند تا استحکام کار افزایش یابد و در زمان چسباندن و نصب، مقاوم باشد.
اغلب رنگ توریها تیره است تا در حالتی که پروتز روی سر قرار میگیرد، دیده نشود. رنگهای پایهای با حلالهایی مثل الکل حل میشوند و حجم بسیار سبکی دارند، که این ویژگی باعث میشود پروتز طبیعیتر و سبکتر باشد.
این رنگها در انواع مختلف وجود دارند و میتوانند مطابق با رنگ مو یا پوست بازیگر، رنگ شوند تا طبیعیتر به نظر برسند.
• ساخت هر پروتز با یک توری حساس و ظریف، نیازمند مهارت و زمان است.
• سریعترین افراد این کار را در حدود ۴ تا ۵ روز انجام میدهند، که البته نیاز به کار حرفهای و دقت بالا دارد.
• در صورت نیاز، برای ریش و سبیل، همان روش ساخت توری و بافت انجام میشود و فرآیند آن تفاوتی چندانی ندارد.
در فرآیند گریم و چهرهپردازی، تنوع رنگها، ابزارهای مختلف و تکنیکهای متنوع، نقش کلیدی در رسیدن به نتیجه طبیعی و حرفهای دارند. در ادامه به مباحث مهم درباره رنگها، قلمها، و فرآیند فیکس کردن گریم میپردازیم:
این رنگها به دلیل شباهت بالا با رنگ پوست، برای ایجاد ظاهر طبیعی بسیار مورد استفاده قرار میگیرند و در پروژههای فیلم، تئاتر و تلویزیون پرکاربرد هستند. امروزه، این رنگها به دلیل تطابق عالی با بافت پوست، بسیار محبوب شدهاند.
این رنگها پایه روغنی دارند و معمولاً در موارد خاصی مثل ایجاد بافتهای خاص یا چهرههای خاص مورد استفاده قرار میگیرند.
نکته: رنگهای چرب برای پوستهای چرب، گزینه مناسبی نیستند چون ممکن است چسبندگی یا مشکلاتی در ماندگاری ایجاد کنند، بنابراین در صورت نیاز به این نوع رنگها، رنگهای پایه الکلی ترجیح داده میشود که طبیعیتر و مقاومتر هستند.
این رنگها سبک، ظریف و نچسب هستند و به راحتی بر روی پوست قرار میگیرند، مخصوصاً در مواردی که نیاز به سایهکاری طبیعی و سبک داریم.
معمولاً برای فیکس کردن، سایهزنی و اصلاحات نهایی استفاده میشوند.
برای اجرای تکنیکهای مختلف روی صورت، انواع قلمها وجود دارند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند:
بهترین انتخاب برای رنگگذاری دقیق، کارهای پایهگذاری و رنگآمیزی سطح است.
مناسب برای کارهای سایهکاری، طراحی خطوط و شکلهای مشخص است؛ بهخصوص در کارهای فید کردن سایهها و ایجاد خطوط مشخص.
برای سایهزنی، نرم کردن لبهها، پر کردن نواحی وسیع و کارهای ظریف و طبیعی؛ بهترین ابزار در فید کردن و محو کردن سایهها است.
پس از تکمیل فرآیند گریم، برای افزایش ماندگاری و جلوگیری از پخش شدن و برق زدن رنگها، از پودر فیکس یا فیکساتور استفاده میشود. روشهای استفاده از آن شامل بهرهگیری از پد مخصوص برای پخش یکنواخت پودر روی صورت و تثبیت ظاهر کار است، یا با استفاده از قلم مخصوص پودر فیکس، پودر را بر روی صورت میپاشند و کار را فیکس میکنند. هدف اصلی از این مراحل، دوام بیشتر گریم و خلق ظاهری طبیعی و مات است تا اثر رنگها روی پوست ثابت بماند و از پخش شدن آنها جلوگیری شود.
در مجموع، تنوع رنگها، ابزارهای مناسب و تکنیکهای فیکس کردن، به هنرمند کمک میکنند تا نتایج دقیق، طبیعی و ماندگار حاصل کند که در کارهای فیلم، تئاتر و تلویزیون بسیار مهم است. رعایت این نکات، کار نهایی را بسیار حرفهایتر و رضایتبخشتر میسازد.
در فرآیند چهرهپردازی و گریم در سینما و تئاتر، استفاده از مواد، ابزارها و تکنیکهای متنوع نقش حیاتی در خلق ظاهرهای طبیعی و خاص دارد.
انواع رنگها شامل رنگهای پایه الکلی، پودری و چرب برای تفاوت در کاربرد و نتیجه نهایی به کار میروند.
ابزارهای مخصوص مانند قلمهای سر تخت، سرکج و زبان گربهای برای انجام سایهزنی، محو کردن و طراحی جزئیات بسیار مهم هستند.
ساخت پروتزهای مو و خط ریش، نیازمند قالبگیری دقیق سر بازیگر با روشهای مختلف است، و توریهای بسیار ظریف و درشت نقش مهمی در استحکام و طبیعیسازی این پروتزها دارند. همچنین، ساخت و نصب کلاهگیس، چه آماده و صنعتی و چه ساختهشده بر اساس قالب سر بازیگر، نیازمند قالبگیری دقیق و طراحی بر اساس فرم سر است.
در نهایت، استفاده از چسبهای مخصوص و ابزارهای اصلاحی برای تثبیت و تکمیل کار، اهمیت زیادی دارد.
تمامی این موارد با هدف رسیدن به ظاهر طبیعی و حرفهای، نقش مهمی در اجرای عالی طرحهای گریم در سینما و تئاتر ایفا میکنند.
برای آشنایی بیشتر با مقوله چهره پردازی، پیشنهاد می کنیم ویدیوهای رایگان مسترکلاس گریم در سینما با امید گلزاده را در سایت استودیو بادبان تماشا کنید.