به قلم: ریحانه تهامی

امروزه همه‌ی ما با داشتن گوشی هوشمند، حداقل یک‌بار فیلمبرداری از جشن تولد یا دورهمی دوستانه داشته‌ایم. این مسئله نشان می‌دهد که در همه ما یک استعداد وعلاقه ذاتی برای کار تصویربرداری وجود دارد چراکه همیشه برای ما حضور در صحنه فیلمبرداری فیلم و سریال‌ها جذاب بوده است و یا بعضا شاهد فیلمبرداری در حوزه‌های مختلف مانند مجالس،همایش‌ها و جشن‌ها بوده‌ایم. بنابراین با این شغل کم‌و‌بیش آشنایی داریم. اما مسئله‌ی ما چیستی و چگونگی شغل تصویربرداری است. شغلی که بسیار جذاب است و تنوع کاری خوبی دارد.

تاکنون با خود فکر کرده‌اید که کار تصویربردار یا فیلمبردار چیست و چگونه است؟! همانطور که از روی اسم آن مشخص است، کار فیلمبردار یا تصویربردار، ضبط تصاویر صحنه‌های فیلم‌های سینمایی، برنامه‌های تلویزیونی، تبلیغاتی، موزیک ویدئو‌ها، جشن‌ها و… با استفاده از برترین تکنولوژی‌های روز دنیا است. بنابراین با ما همراه باشید تا سر از شغل تصویربرداری دربیاورید. شاید انگیزه‌ای برایتان ایجاد کرد تا وارد این حرفه شوید.

تصویربردار کیست؟

تصویربردار، کسی است که نه تنها آشنایی با هنر تصویر و دانش نور پردازی دارد بلکه با کاربرد دوربین های گوناگون ویدیویی و همچنین تدوین هم کاملا آشناست. فیلمبردار با دوربین‌های فیلمبرداری معمولی یا دیجیتال، و مطابق میل کارگردان و یا مدیر فیلمبرداری کار می‌کند. او می تواند به تنهایی کار فیلمبرداری را انجام داده و یا عضوی از تیم فیلمبرداری استودیوهای تلویزیونی یا پروژه های سینمایی باشد.

تصویربردار سینمایی مسئولِ تمامی اعضای تصویربرداری و نورپردازی می باشد و تجهیزات را انتخاب و تصاویر بی‌نظیری را خلق می‌کند؛ چرا که تاثیر جنبه‌های بصری فیلم می‌تواند با انتخاب‌های هوشمند تصویربردار سینمایی چند برابر شود. تصویربردار و همکارنش با استفاده از لنزهای مختلف و فیلترها، تکنیک‌های نورپردازی و حرکات دوربین، مخاطب را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
تصویربردار باید در ابتدا با ساخت ایده‌های جدید به خلق تصویری جذاب بپردازد. تصویری پیوسته که دارای کیفیت خوب، ترکیب‌بندی درست با انتقال پیام موثر است. حال خوب است بدانیم که فیلمبرداری حرفه ای چه مشخصاتی دارد که در ذیل به آن اشاره می کنیم.

ویژگی های تصویربردار حرفه ای

دقت در حرفه تصویر برداری

سرعت بالا

دارا بودن نظم کاری

انعطاف پذیری

روابط سالم و مناسب در شغل خود

داشتن علاقه و ذوق هنری

انواع تصویربرداری به صورت کلی

تصویربرداری به دو صورت زمینی و هوایی صورت می گیرد. تصویربرداری زمینی که تکلیفش مشخص است! اما به نماهایی که از ارتفاع تصویربرداری می‌شود، تصویربرداری هوایی می‌گویند که برای این‌کار از هلی‌شات استفاده می‌شود.اما مهم است که بدانید تصویربرداری هوایی چه تکنیک‌هایی دارد که در ادامه بیان می‌کنیم.

یکی از مهم‌ترین قسمت تصویربرداری هوایی، علاوه بر ارتعاش نداشتن تصویر و قاب تصویر، انجام درست حرکات تصویر همراه با شناخت درست قاب که با رعایت نکات درست تصویر در فیلمبرداری و تصویربرداری هوایی است.

آشنایی با تکنیک های رایج تصویربرداری

از انجایی که هر شغل و هنری روش‌ها و تکنیک خاصی برای انجام دارد، برای تصویربرداری هم باید آشنایی کاملی به روش‌ها و تکنیک‌های آن داشت. و این تکنیک‌ها سه نوع هستند.

تصویربرداری معمولی

بیشتر تصویربردارها از تکنیک تصویربرداری معمولی در جاهای مختلفی استفاده می‌کنند. در این تصویربرداری، دوربین به صورت عادی در همان حالی که چشمان مخاطب صحنه‌ها را می‌بیند، تصویربرداری می‌کند.

تصویربرداری برای نمایش آهسته

در این حالت، اگر تصویربرداری با سرعت بالا انجام شود، نوع حرکت کندتر از حد معمول می‌شود. با استفاده از این تکنیک نمایش آهسته، حرکت سریع اجزای ماشین‌ها و دستگاه‌های مختلف را می‌توان به صورت آهسته به نمایش دراورد.

تصویربرداری با فاصله زمانی

در این تکنیک، حرکات و نمایش بسیار آرام را نشان می‌دهد.

تکنیک‌های نقاشی‌های متحرک

در این حالت، ایده‌ها و صحنه‌هایی که مورد نظر است را با استفاده از تکنیک نقاشی متحرک و به صورت تک فریم تصویربرداری می‌کنند.

تصویربردار چه وظایفی دارد؟

• تنظیم کردن تجهیزات فیلمبرداری.
• گرفتن فیلم به صورت تمرینی و برنامه‌ریزی کردن.
• پیروی کردن از دستور کارگردان و یا مدیر برنامه و روند فیلم‌نامه را دنبال کردن.
• تصویربردار باید بهترین لنزها و زاویه‌های دوربین را انتخاب کند.
• مشکلات فنی و عملی مانند نوردهی را حل کند.
• با عوامل فنی مانند نور و صدا همکاری نزدیکی داشته باشد.

چه مهارت‌هایی برای شغل تصویربرداری نیاز است؟

• تصویربردار باید با تجهیزات فیلمبرداری آشنایی کافی را داشته باشد.
• علاقه زیادی به عکاسی، فیلم و ویدئو داشته باشد.
• باید دارای مهارت ارتباطی خوبی با کلیه عوامل فیلم داشته باشد.
• باید توجه زیادی نسبت به جزئیات و دستورات کارگردان برای انجام دستورالعمل‌ها داشته باشد.
• یک تصویربردار باید برای گرفتن تصاویر حرفه‌ای، دید هنری خوبی به رنگ‌ها داشته باشد.
• باید آرامش خود را در پروژه‌های کاری طولانی و پرفشار حفظ کند.
• او باید دارای روحیه کار تیمی باشد تا محصول باکیفیتی تولید شود.

تصویربردار چه آینده ی شغلی ای دارد؟

تصویربردار یا فیلمبردار پس از گذراندن دوران آموزش تصویربرداری، چه در دانشگاه و یا در آموزشگاه‌ها، می‌تواند در سینما و تلویزیون مستقل کار کند و یا به صورت قراردادی استخدام شود. در حوزه سینما و تلویزیون، فیلمبردار می تواند به صورت مستقل و قراردادی کار کند. البته در سینمای مستند، تصویربردار معمولا همان کسی است که مستند را می‌سازد.
فیلم‌برداران در این شغل با مشکلاتی هم دست‌وپنجه نرم می‌کنند که به دو نمونه از آن اشاره می‌کنیم.

تخصیص ندادن بودجه برای خرید دوربین‌ها و تجهیزات جدید به فیلم برداران

توجه نداشتن به مزایای شغلی از قبیل بیمه و برخوردار نبودن از حقوق صنفی فیلم برداران مستند

جالب است بدانید که استخدام در زمینه ی کار کردن با دوربین در دنیا، بیشتر شامل فیلم برداران سینمایی می‌شود (در ادامه درباره فیلمبرداران سینمایی خواهیم گفت) که تا سال 2024 تا 2 درصد افزایش می‌یابد و این‌ کار را برای افرادی که تمایل به کار در زمینه فیلمبرداری دارند را سخت می‌کند چراکه رقابت سختی برای فرصت‌های پیش‌آمده میان آن‌ها به وجود می‌آید.

درآمد تصویربردار چگونه است؟

حالا که رسیدیم به بحث جذاب درآمد، بهتر است بدانید که افراد زیادی خواهان وارد شدن به این شغل هستند چرا که درآمد در تصویربرداری و یا فیلمبرداری خوب و به عبارتی بسته به نوع قراردادها زیاد است و افراد به صورت فریلنسر به کار مشغول می‌شوند و بر کار خود هم نظارتی دارند. در واقع درآمد تصویربردار باتوجه به نوع کار و قرارداد او متفاوت است. فیلمبرداری که به طور مستقل با توجه به تعداد کار، درآمد دارد با فیلمبرداری که در شرکت خصوصی استخدام شده است، اختلاف درآمد دارند. برخی از تصویربرداران که به صورت حرفه‌ای در پروژه بزرگ فیلم سینمایی و یا سریال مشغول به کار هستند، به صورت قراردادی با تهیه‌کننده ها کار می‌کنند، بنابراین درآمدها به این عوامل بستگی دارد.

فیلمبردار سینمایی چه کاری انجام می‌دهد؟

همانطور که مشخص است و پیش‌تر در مورد تصویر‌برداری صحبت کردیم، کار فیلمبردار سینمایی که به او کارگردان عکس هم گفته می‌شود؛ نمایش حالت در تصاویر متحرک با استفاده از دوربین است و مسئولیت برنامه‌ریزی و هماهنگی صحنه‌های فیلم را بر عهده دارد. فیلم‌برداران سینمایی قبل از شروع فیلم‌سازی، فیلمنامه را تشریح می‌کنند و در مورد سبک‌های مختلف فیلمنامه و ایده‌های خلاقانه با کارگردان صحبت می‌کنند. سپس در مورد اجرای فنی هر برداشت برنامه‌ریزی انجام می‌دهد. او مسئول مدیریت خرید تجهیزات مورد نیاز اعضای گروه است. و متصدی‌های دوربین و متخصصان فنی مورد نیاز را استخدام می‌کند. فیلمبردار سینمایی برای فیلمبرداری در صحنه تولید فیلم و سریال، می‌تواند با دوربین اصلی در سینما کار فیلمبرداری را پیش ببرد و بقیه ی دوربین‌ها را با کار خود تنظیم کند.

فیلم بردار سینمایی مشخص می‌‌کند که چگونه هر صحنه در فیلم، برنامه ی تلویزیونی، تبلیغات، و ویدئو که از قبل تعیین شده است، فیلمبرداری شود. فیلمبرداران، کارهایی شامل کشف موقعیت‌ها، بررسی نورپردازی فیلم، فاصله ی دوربین و زوایا را در روند فیلم‌سازی انجام می‌دهند. در مرحله ی بعد از تولید فیلم یا سریال، فیلمبردار با کمک تدوینگر و کارگردان، دست به ویرایش و تدوین فیلم می‌زنند.

ممکن است سوالی برایتان ایجاد شود که اصلاً چگونه می‌شود در شغل فیلمبرداری سینما، پیشرفت کرد؟! همانطور که می‌دانید، در شغل تصویربرداری هم مانند دیگر شغل‌ها هرچقدر تجربه بیشتری کسب کنید، پیشرفت بیشتری هم دارید. به علاوه اینکه می‌توان در این شغل از بروزترین تکنولوژی‌ها و فناوری‌ها نهایت استفاده را برد. این در حالی است که باید در این راه و در این شغل بسیار تلاش کرد و ارتباط خوبی با عوامل فیلمبرداری و افراد مختلفی که در این شغل هستند برقرار کرد.

رشته تصویربرداری چیست؟

برای معرفی رشته تصویربرداری، بهتر است به اهداف آن اشاره کرد. هدف تصویربرداری، پرورش و رشد نیروی انسانی در عرصه ی هنر تصویربرداری است که به ثبت لحظات تاریخی، اجتماعی، سیاسی و … می‌انجامد.

کسانی که می‌خواهند مهارتی در تصویربرداری کسب کنند، باید در ابتدا خود را برای استفاده درست از ابزارها و لوازم تصویربرداری آماده کنند. این ابزار و لوازم شامل وسایل نورپردازی صحنه‌های داخلی، نورسنجی و تنظیم رنگ، نور و کادر دوربین، تصویربرداری، تصویر برداری روی دست و… است.

تصویربرداران یا فیلمبرداران برای ورود به این رشته، لزوماً نیازی به تحصیلات دانشگاهی ندارند و می‌توانند با گذراندن دوره‌های فیلمبرداری در آموزشگاه‌ها، مهارت و توانایی مورد نیاز را کسب کنند. اما برای اینکه یک فیلم‌بردار حرفه‌ای شوید، می‌توانید تحصیل در دانشگاه و آموزش آکادمیک و حرفه‌ای را دنبال کنید.

اگر شما هم علاقه به کار تصویربرداری یا فیلم‌برداری دارید بهتر است بدانید که در این کار زمان خاصی را نمی‌توان قائل شد. چراکه زمان کار تصویربرداری، طولانی و نامنظم است یعنی در هر 24 ساعت شبانه‌روز امکان کار فیلم‌برداری برای یک فیلم سینمایی یا سریال باید در نظر گرفت. به همین دلیل کسی که علاقمند به این شغل است باید خود را آماده چنین شرایطی بکند و فرد منعطفی در کار باشد. ضمن اینکه ممکن است شرایطی پیش بیاید که بر روی جرثقیل، در ارتفاع و یا بر روی داربست، مجبور به فیلم‌برداری باشد. به طور کلی فیلم‌بردار باید توانایی کار در همه مکان‌ها و شرایط مختلف را داشته باشد.

نحوه آموختن تصویربرداری

اگر شما علاقه به کار تصویربرداری داشته باشید، می‌توانید سری به کلاس‌های خصوصی آموزشگاه‌ها بزنید و یا برای یادگیری در محیطی آکادمیک، در دانشگاه صداوسیما و برخی از دانشگاه‌های علمی کاربردی یا دانشگاه هنر ثبت‌نام کنید. معمولاً هنرجوها در کلاس آموزش تصویربرداری، اصول اولیه کار با دوربین‌ها، انواع پرده نمایش، شناخت انواع لنز، کادربندی، نقطه طلایی و … را آموزش می‌بینند.

همچنین در رابطه با چگونگی نورپردازی، با توجه به فضا و لحن فیلم، فیلمبرداری در شرایط جوی مختلف، کنترل فضا و حرکت بک‌گراند و فوکوس روی بازیگر و … هم آموزش داده می‌شود؛ و در آخر هنرجوها باید یک فیلم کوتاه را فیلمبرداری کنند. یک تصویربردار باید صبور باشد و جهان‌بینی خاص خود را داشته باشد تا بتواند در لحظه تصمیم‌گیری کند. ضمن اینکه برای بدست آوردن مهارت در این زمینه باید دائماً تمرین کند.

سخن پایانی

در این نوشتار سعی کردیم درباره شغل تصویربرداری به شما اطلاعاتی ارائه کنیم تا اگر مشتاق هستید وارد این شغل شوید، با دید بازتری تصمیم‌گیری کنید. همانطور که بیان کردیم، سپری کردن دوره تصویربرداری در تولید فیلم‌های خلاقانه و جذاب نقش بسیار مهمی دارد. تصویر‌بردار باید با استفاده از مهارت‌هایی که آموزش دیده است و همچنین با اتکا به توانمندی خود، یک اثر هنری منحصر به فرد را با استفاده از یک دوربین فیلمبرداری خلق کند. شما می‌توانید با یادگیری و وارد شدن به حرفه‌ی تصویربرداری علاوه بر اینکه درآمد خوبی نصیبتان شود، سرگرمی لذت‌بخشی هم برای خودتان داشته باشید و با استفاده از به تصویر درآوردن داستان پردازی‌ها از طریق دوربین و تولید یک شاهکار هنری می‌توانید در حرفه تصویر برداری به موفقیت دست یابید.